Zamek Żupny w Wieliczce

Opis

Zamek Żupny to zamek w Wieliczce, dawna siedziba zarządu kopalń Wieliczki i Bochni, które niegdyś stanowiły jedno wielkie przedsiębiorstwo.

W drugiej połowie XVI wieku zamek królewski znajdował się w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego.

Architektura

• Zamek składa się z trzech głównych budowli:
  • Zamek Środkowy (XIII-XIV wiek)
  • Zamek Północny (XV wiek)
  • Zamek Południowy (XIX-XX wiek)
• Posiada także basztę z XIV wieku.

Historia

Podwaliny pod budowę zamku dał w XIII wieku książę Henryk IV Probus, co stanowiło również początki krakowskiej Żupy, czyli solnego przedsiębiorstwa będącego w posiadaniu władcy.

Administracją żupy zajmował się żupnik, mianowany przez króla. Prawdziwy rozwój miasta i zamku nastąpił za panowania Kazimierza Wielkiego, który lokował Wieliczkę na prawie niemieckim, gruntownie umocnił i przebudował zamek.

W czasach Kazimierza Wielkiego dochód z wydobycia soli stanowił czwartą część budżetu państwa.

Zniszczenia i renowacje

• W XVIII wieku wokół zamku założono ogród, który do dziś jest popularnym miejscem odpoczynku.
• Na przestrzeni 650 lat zamek ulegał pożarom, wojnom, oblężeniom i innym katastrofom.
• Najdotkliwsze zniszczenia miały miejsce podczas bombardowania wojsk radzieckich w 1945 roku.
• Prace remontowe zakończono w 1992 roku.

Zamek współcześnie

Obecnie odrestaurowany zamek jest siedzibą Muzeum Żup Krakowskich. Zwiedzający mogą obejrzeć:

• Stałą ekspozycję archeologiczną.
• Kolekcję solniczek.
• Aktualne wystawy czasowe.

Zamek jest także miejscem licznych wydarzeń kulturalnych, takich jak:

• Summer Music Festival.
• Popołudnie ze Straussem.
• Coroczne Święto Soli, odbywające się na dziedzińcu zamkowym.

Wpis na listę UNESCO

23 czerwca 2013 roku Zamek Żupny został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO jako rozszerzenie wpisu dotyczącego kopalni soli w Wieliczce.