12 399 98 00
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka
Historia muzeum
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka zostało założone w 1951 roku z inicjatywy profesora szkoły średniej w Wieliczce, Alfonsa Długosza. Jest to narodowa instytucja kultury, mieszcząca się w nieczynnej części jednej z najstarszych na świecie kopalni soli kamiennej – Żupa krakowska.
Prezentuje historię górnictwa soli, rozwój techniki kopalnianej, dzieje przemysłu solnego oraz historię miasta Wieliczka. Zbiory muzeum liczą około 20 tysięcy eksponatów. W 1978 roku muzeum wraz z całą kopalnią zostało wpisane na pierwszą Międzynarodową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
Ekspozycje muzealne
Dla zwiedzających udostępnione są dwie ekspozycje:
- Podziemna – zlokalizowana na III poziomie zabytkowej kopalni soli w Wieliczce (na głębokości 135 m). Jest to największe w Europie podziemne muzeum (7481 m² powierzchni). Prezentuje aspekty działalności warzelniczej i górniczej prowadzonych w żupach krakowskich, a eksponaty tworzą unikatowy górniczy skansen.
- Na powierzchni – znajduje się w średniowiecznym Zamku Żupnym, który pełnił funkcję siedziby zarządu żupy od końca XIII wieku do 1945 roku. W latach 1976-1996 Zamek został odrestaurowany i przeznaczony na cele muzealne. Na jego dziedzińcu znajdują się najstarszy szyb poszukiwawczy w Wieliczce (XIII w.), baszta z XIV wieku oraz fragmenty murów obronnych. W 2013 roku zamek został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO.
Znaczenie muzeum
Misją Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka jest ochrona i popularyzacja historii górnictwa solnego w Polsce jako trwałego dziedzictwa ludzkości. Zbiory muzealne są podzielone na następujące kolekcje:
- Geologiczne
- Archeologiczne
- Techniki Górniczej
- Kartografii (głównie mapy górnicze)
- Sztuki
- Etnograficzne
- Archiwalne (dokumenty, rękopisy, akta salinarne)
- Zbiór Specjalny (fotografie, widokówki, dyplomy, druki okolicznościowe)
Działalność edukacyjna
Muzeum prowadzi szeroko zakrojoną działalność edukacyjną, organizując warsztaty, lekcje, prelekcje, konkursy oraz imprezy plenerowe w Zamku Żupnym i podziemnej ekspozycji.
Od 2003 roku organizowane jest coroczne Święto Soli, podczas którego prezentowane są dawne techniki pozyskiwania soli. W trakcie wydarzenia pracownicy muzeum wcielają się w role bednarza, powroźnika, kowala, garncarza, piwowarów i rzeźbiarza solnego, umożliwiając uczestnikom aktywne włączenie się w dawne rzemiosła.