Strefa kultury

Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka i Muzeum Śląskie w Katowicach zapraszają na wystawę Ze snu czy z ducha? Fantastyczne malarstwo Teofila Ociepki.

Prezentuje ona prawie pięćdziesiąt prac tego uznanego na świecie i jednego z najsłynniejszych polskich malarzy naiwnych. Ponieważ dominuje na nich fantastyczna przyroda salę wystawową wypełniły kompozycje różnorodnych roślin, które stanowią oryginalną oprawę dla dzieł artysty. Inspiracją do przygotowania wystawy jest obraz Kopalnia Teofila Ociepki znajdujący się w zbiorach wielickiego muzeum. W ciemnej scenerii kopalni pracują górnicy – cóż bardziej typowego dla muzeum górniczego? A jednak nie dajmy się zwieść pozorom realizmu. Przy bliższym przyjrzeniu się pojawia się pytanie: dlaczego ci górnicy pracują wśród smoków lub dinozaurów? Fantastyczne zwierzęta z obrazu namalowanego w Katowicach w 1967 roku mają licznych niebanalnych „braciˮ, którzy wyszli spod pędzla Teofila Ociepki (1891–1978), takich jak: bazyliszki, uskrzydlone konie, duchy, a nawet serię błękitnych zwierząt Saturna! Jego oryginalne, wyimaginowane krajobrazy – wypełnione fantastyczną fauną i florą w połączeniu z motywami z wierzeń – fascynują i urzekają odbiorców. Barwne i ekspresyjne dzieła Ociepki nie pozwalają na obojętność. Ponad 40 lat po śmierci artysta ma zarówno zaprzysięgłych miłośników odkrywających skomplikowaną okultystyczno-symboliczną i moralizatorską wymowę jego obrazów, jak i zaciekłych krytyków, wytykających mu błędy kompozycji. Teofil Ociepka (1891-1978) urodził się w Janowie pod Katowicami w rodzinie o tradycjach górniczych. Był uczestnikiem I wojny światowej jako żołnierz armii pruskiej. Wojna miała ogromny wpływ na jego dalsze losy. Gdy przebywał w wojskowym lazarecie, przypadkowo natknął się na traktat Athanasiusa Kirchera Siedemdziesiąt dwa imiona Boże. Lektura ta wzmogła w nim już wcześniej przejawiane zainteresowanie wiedzą tajemną i dała impuls do poszukiwań. Po zakończeniu I wojny światowej Ociepka był świadkiem rodzącej się państwowości polskiej. Wziął też czynny udział w I powstaniu śląskim. Potem powrócił do kopalni i już do emerytury pracował jako maszynista w przykopalnianej elektrowni. Powrócił także do swoich zainteresowań okultystycznych. W 1923 roku nawiązał korespondencyjną znajomość ze szwajcarskim ezoterykiem Filipem Hohmannem, który odtąd stał się mistrzem i duchowym przewodnikiem malarza. To dzięki niemu Ociepka otrzymał status mistrza nauk tajemnych. Teofil Ociepka malarzem został z polecenia duchowego mistrza. W 1946 roku została zorganizowana wystawa malujących górników, w tym także prac Teofila Ociepki. Ekspozycję zobaczyła Izabela Czajka-Stachowicz, która następnie w 1948 roku zorganizowała mu wystawę indywidualną w Warszawie. Dzięki niej malarz zyskał sławę i uznanie, a jego obrazy znajdywały coraz więcej odbiorców. Teofil Ociepka z natury był samotnikiem. Malował wyłącznie w swojej pracowni. Tu też chętnie opowiadał o swoich obrazach wszystkim, którzy do niego przychodzili i chcieli słuchać opowieści o walce dobra ze złem, o życiu na innych planetach i skarbnikach strzegących podziemnych skarbów. Tuż przed przejściem na emeryturę w życiu Ociepki zaszła ogromna zmiana. Niespodziewanie otrzymał list z Bydgoszczy, w którym Julia Ufnal, podobnie jak on przejawiająca zainteresowania metafizyczne, wyznała że otrzymała moralny i duchowy nakaz zaopiekowania się artystą. 18 kwietnia 1959 roku zawarli związek małżeński. Przedsiębiorcza żona bardzo szybko przejęła kontrolę nad wszystkimi aspektami wspólnego życia. Malarz zerwał kontakty z kolegami, przestał zajmować się okultyzmem, a w 1969 roku przeprowadził się do Bydgoszczy. W 1976 roku Teofil Ociepka został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 15 stycznia 1978 roku w wieku 87 lat. W 2016 roku na Placu Grunwaldzkim w Katowicach, w galerii honorującej zasłużonych dla Katowic artystów, odsłonięto pomnik upamiętniający tego niezwykłego mistrza wyobraźni. Ze snu czy z ducha? Fantastyczne malarstwo Teofila Ociepki to wystawa czasowa zorganizowana przez Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce we współpracy z Muzeum Śląskim w Katowicach. Można ją oglądać od 29 kwietnia do 31 sierpnia 2022 roku w Zamku Żupnym w Wieliczce. Kuratorki wystawy: kustosz Sonia Wilk - Muzeum Śląskie w Katowicach i kustosz Klementyna Ochniak-Dudek - Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Wydarzenia towarzyszące: • 13.05 (piątek), godz. 20.00 - Noc Muzeów: oprowadza kuratorka Sonia Wilk z Muzeum Śląskiego w Katowicach • 22.05 (niedziela), godz. 10.00 - zajęcia Mama, Tata i Ja: Ze snu górnika • 8.07 (piątek), godz. 10.00 - Rodzinne Lato z Muzeum: W krainie snu i wyobraźni • 7.08 (niedziela), godz. 12.00 - oprowadza kuratorka Klementyna Ochniak-Dudek z Muzeum Żup Krakowskich • 19.08 (piątek), godz. 10.00 - Rodzinne Lato z Muzeum: W krainie snu i wyobraźni • lipiec-sierpień - możliwość zwiedzania wystawy poszerzonego o prezentację okazów paleozoologicznych (dla zainteresowanych). Wystawa prezentuje dzieła Teofila Ociepki ze zbiorów: Muzeum Śląskiego w Katowicach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie Muzeum Historii Katowic Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Muzeum Miejskiego w Zabrzu Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce Biblioteki Śląskiej w Katowicach Kolekcji Macieja Balceraka Kolekcji Ewy Macak Kolekcji Aldony i Wojciecha Olejników Kolekcji Mirosławy i Zbigniewa Pawłowskich www.muzeum.wieliczka.pl